Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, czyli PFRON to organ administracji publicznej wspierający rehabilitację oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Jest to fundusz celowy powołany, by umożliwić dofinansowanie rehabilitacji osób niepełnosprawnych, a także do realizowania celów pokrewnych związanych z osobami, w stosunku do których orzeczono stopień niepełnosprawności. Fundusz utworzono na mocy ustawy z 9 maja 1991r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób niepełnosprawnych. Pod koniec 2014 roku weszły w życie przepisy utrzymujące PFRON jako jednostkę posiadającą osobowość prawną oraz zachowujące zarząd i radę nadzorczą.
Nadzór nad PFRONem sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, który na wniosek Prezesa Zarządu Funduszu, po uzyskaniu pozytywnej opinii Pełnomocnika, zatwierdza statut określający organizację, szczegółowe zasady i tryb działania Funduszu, w tym jego organów.
Pieniądze PFRON mogą być wydawane jedynie na cele, które wyznacza ustawa. Oznacza to, że Zarząd Funduszu nie może nimi dobrowolnie dysponować. Środki Funduszu przekazywane są samorządom wojewódzkim i powiatowym na realizację określonych zadań lub rodzajów zadań (na podstawie specjalnego algorytmu określonego w drodze rozporządzenia przez Radę Ministrów) oraz podmiotom realizującym zadania zlecone przez Fundusz lub inne zadania wynikające z ustawy. Środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przeznaczone są m.in. na:
- obniżenie kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych (dofinansowanie wynagrodzeń, refundacja składki ZUS dla właściciela firmy);
- dofinansowanie składek ZUS dla tych osób, które same podejmują działalność gospodarczą oraz składek KRUS dla niepełnosprawnych rolników i ich domowników;
- przystosowanie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych;
- pomoc dla osób niepełnosprawnych, które rozpoczynają działalność gospodarczą lub rolniczą;
- wsparcie imprez sportowych, kulturalnych i rekreacyjnych osób niepełnosprawnych;
- turnusy rehabilitacyjne;
- warsztaty terapii zajęciowej i zakłady aktywności zawodowej;
- zakup sprzętu rehabilitacyjnego i ortopedycznego;
- likwidację barier;
- wsparcie edukacji osób niepełnosprawnych;
- wsparcie organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych;
- współpracę europejską.
Przychodami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych są głównie środki pochodzące z obowiązkowych miesięcznych wpłat pracodawców.
Obowiązek dokonywania wpłat na PFRON powstaje w przypadku osiągnięcia przez pracodawcę stanu zatrudnienia w wysokości co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, a wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w ich zakładzie jest niższy niż 6%. W przypadku państwowych i niepaństwowych szkół, zakładów kształcenia nauczycieli oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych wymagany wskaźnik wynosi 2%. Stan zatrudnienia należy ustalić za cały miesiąc w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, czyli na podstawie zastosowania średniej arytmetycznej ze stanów dziennych w danym miesiącu. Do liczby osób nie należy wliczać:
- pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego;
- pracowników przebywających na urlopach wychowawczych;
- pracowników nieświadczących pracy w związku z odbywaniem służby wojskowej albo służby zastępczej;
- pracowników będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy;
- pracowników nieświadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego;
- pracowników przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia określają odrębne ustawy.
Wpłata na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych stanowi iloczyn 40,65% przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników w przeliczeniu na pełny etat, odpowiadającej różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6% z rzeczywistym zatrudnieniem osób niepełnosprawnych.
Z wpłat na Fundusz zwolnieni są pracodawcy, u których wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6%. Zwolnione z wpłat są także podmioty niedziałające w celu osiągnięcia zysku, które prowadzą działalność wyłącznie rehabilitacji społecznej, leczniczej bądź edukacji osób niepełnosprawnych lub opieki nad osobami niepełnosprawnymi. Kolejną grupą są pracodawcy, którzy prowadzą zakłady pracy będące w likwidacji albo w stanie upadłości.
Stan zatrudnienia należy obliczać po zakończeniu miesiąca. Ewentualnej wpłaty na PFRON dokonać należy bowiem w terminie do 20. dnia miesiąca następnego w stosunku do miesiąca, w którym zaistniały okoliczności powodujące powstanie obowiązku dokonywania tych wpłat. Równocześnie z powstaniem obowiązku dokonywania wpłat na PFRON powstaje obowiązek składania Zarządowi PFRON miesięcznych deklaracji przez teletransmisję danych w formie dokumentu elektronicznego wg ustalonego wzoru.
Autor: KGk