Rodzice przysposabiający dziecko lub przyjmujący na wychowanie, posiadają rozmaite prawa, często tożsame z prawami rodziców biologicznych. Jakie? Sprawdź koniecznie!
Przysposobienie to inaczej adopcja. Polega ono na wykreowaniu takiego stosunku prawnego między przysposabiającym, czyli osobą, która chce zaadoptować dziecko, i przysposobionym, czyli dzieckiem, które ma być zaadoptowane, jaki istnieje między rodzicami a dzieckiem. W skutek przysposobienia dziecko niejako ‘wchodzi’ do rodziny osoby przysposabiającego i od tego momentu jest traktowany jakby był jego naturalnym dzieckiem.
Przysposobienie jest aktem formalnym, co oznacza, że może nastąpić tylko na mocy orzeczenia sądu. Aby takie orzeczenia zapadło, należy wystąpić do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie konkretnego dziecka. Jest to wyraz chęci roztoczeni pieczy nad dzieckiem, a także deklaracja, że przysposabiający będzie traktować to dziecko tak, jakby pochodziło od niego. Przysposabiający może być zarówno osobą zupełnie obcą w stosunku do dziecka, jak i krewnym. Przysposobić można jedynie osobę małoletnią.
Przyjęcie dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza (poza zawodową rodziną zastępczą) to forma pieczy zastępczej dla dziecka pozbawionego całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej. Po przezwyciężeniu przez rodzinę naturalną trudności, które były powodem do umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej, dziecko powraca do biologicznych rodziców.
W przypadku rodziców, którzy przysposobili lub przyjęli na wychowanie dziecko przysługują określone uprawnienia związane z rodzicielstwem podobnie jak w przypadku rodziców biologicznych. Rodzice adopcyjni mają do dyspozycji urlop adopcyjny. Pod tym pojęciem należy rozumieć urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop rodzicielski, urlop ojcowski i urlop wychowawczy.
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. O udzielenie urlopu może wystąpić zarówno pracownik, jak i pracownica – nie ma w tym zakresie żadnych przeszkód prawnych. Wymiar urlopu jest taki, jak w przypadku urlopu macierzyńskiego. Tutaj warunkiem skorzystania z urlopu jest również wiek dziecka. Prawo to przysługuje do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a jeżeli jest to dziecko, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, wówczas ten okres wydłuża się do 10. roku życia. Gwarantowany urlop adopcyjny, gdy nie jest już możliwe wykorzystanie urlopu w pełnym wymiarze, to 9 tygodni. Pozostałe zasady udzielania urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego są identyczne jak przy urlopie macierzyńskim.
Urlop rodzicielski udzielany jest dokładnie na takich samych zasadach jak dotyczących pracownika, któremu urodziło się dziecko. Są jednak dwa wyjątki. Pierwszy z nich wynika z art. 1821c § 4 pkt 1b Kodeksu Pracy, dotyczącego podziału urlopu rodzicielskiego na części. Zgodnie z tym artykułem pierwsza część urlopu rodzicielskiego, jako wyjątek, która może być krótsza niż 8 tygodni, w przypadku adopcji dziecka lub przyjęcia na wychowanie, może zostać skrócona do 3 tygodni. Drugi wyjątek dotyczy sytuacji, gdy rodzic adopcyjny korzysta z 9 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. W tej sytuacji przysługuje mu 29 tygodni urlopu rodzicielskiego.
Ojciec adopcyjny ma jednakowe prawo do urlopu ojcowskiego jak ojciec biologiczny. Tożsame są również reguły ubiegania się o niego. Z urlopu ojcowskiego może skorzystać w ciągu 2 lat od uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.
Przyjęcie dziecka na wychowanie uprawnia również do skorzystania z urlopu wychowawczego. Zasady jego udzielania są takie same jak w przypadku rodziców, którym urodziło się dziecko.
Dodatkowo rodzicom, którzy przysposobili dziecko lub przyjęli je na wychowanie jako niezawodowa rodzina zastępcza przysługują dodatkowe uprawnienia, również identyczne jak w przypadku rodziców biologicznych. Należą do nich:
- dni opieki nad dzieckiem zdrowym,
- zwolnienie lekarskie na chore dziecko,
- ulga podatkowa,
- tzw. „becikowe”,
- prawo wykorzystania urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopach adopcyjnych.
Nie przysługuje jednak urlop okolicznościowy z tytułu narodzin dziecka.
Autor: KGk